Η Μάχη του Χάρβαρντ: Γιατί ο Τραμπ έβαλε στο στόχαστρο την αμερικανική εκπαίδευση

Ήταν 1η Απριλίου 2025, όταν λίγο μετά το μεσημεριανό του γεύμα στον Λευκό Οίκο, ο Ντόναλντ Τραμπ στράφηκε στους συνδαιτημόνες του και είπε: «Και τι θα γινόταν αν απλώς δεν πληρώναμε ποτέ αυτά τα χρήματα στο Χάρβαρντ;». Δεν επρόκειτο για αστεϊσμό ούτε για μια αυθόρμητη ιδέα. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, όπως αποκαλύπτουν οι New York Times, αναφερόταν στα σχεδόν 9 δισεκατομμύρια δολάρια που είχαν ήδη εγκριθεί για το πανεπιστήμιο — και η φράση του, αν και εκφρασμένη ανεπίσημα, συμπύκνωνε με ακρίβεια ένα σχέδιο που βρισκόταν ήδη σε εξέλιξη.

Η κυβέρνηση Τραμπ είχε ήδη συγκροτήσει μια ειδική Task Force για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού και στόχευε συγκεκριμένα τα πιο ισχυρά και επιδραστικά πανεπιστήμια της χώρας. Η εκστρατεία ξεκίνησε με το Columbia, το οποίο αναγκάστηκε να αποδεχθεί σειρά παρεμβάσεων. Ο επόμενος στόχος ήταν το Χάρβαρντ.

Η σύγκρουση ξεκίνησε μετά από μια σειρά απαιτήσεων προς το πανεπιστήμιο, ανάμεσά τους η κατάργηση όλων των προγραμμάτων διαφορετικότητας (DEI), η εισαγωγή εξωτερικών ελεγκτών για την παρακολούθηση συγκεκριμένων τμημάτων και ο άμεσος τερματισμός δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την πολυπολιτισμικότητα. Το Χάρβαρντ αρνήθηκε αυτές τις απαιτήσεις, με τον πρόεδρο Alan Garber να δηλώνει ανοιχτά ότι το πανεπιστήμιο δεν πρόκειται να «παραδώσει την ανεξαρτησία του ή να εγκαταλείψει τα συνταγματικά του δικαιώματα».

Η αντίδραση της κυβέρνησης ήταν άμεση. Η Task Force, υπό τον στενό έλεγχο συμβούλων του Τραμπ όπως ο Stephen Miller, ανακοίνωσε το πάγωμα 2,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ομοσπονδιακά κονδύλια προς το Χάρβαρντ.

Η περίπτωση του πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης δεν είναι η μόνη. Ανάλογες ενέργειες έγιναν και κατά άλλων κορυφαίων ιδρυμάτων όπως το Princeton και το Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια. Το Χάρβαρντ επέλεξε να αντισταθεί, προετοιμάζοντας το έδαφος για μια ιστορική δικαστική μάχη που πιθανότατα θα κριθεί στο Ανώτατο Δικαστήριο.

Γιατί όμως η κυβέρνηση Τραμπ επιλέγει αυτήν τη στρατηγική; Οι συντηρητικοί κύκλοι που στηρίζουν τον Τραμπ θεωρούν ότι τα πανεπιστήμια είναι κέντρα «ακραίας αριστερής ιδεολογίας» και επιχειρούν να επιτύχουν ριζικές αλλαγές στην ανώτατη εκπαίδευση μέσω οικονομικής πίεσης.

Οι επιπτώσεις αυτής της σύγκρουσης υπερβαίνουν κατά πολύ τα όρια της εκπαίδευσης. Διακυβεύεται το μέλλον της έρευνας, της ακαδημαϊκής ελευθερίας και της ελεύθερης έκφρασης στις ΗΠΑ. Οι περικοπές πλήττουν σημαντικές επιστημονικές έρευνες, από τη δημόσια υγεία μέχρι την τεχνολογική καινοτομία.

Η απόφαση του Χάρβαρντ να αντισταθεί μπορεί να δημιουργήσει ένα ισχυρό νομικό προηγούμενο. Αν επικρατήσει, η αυτονομία των πανεπιστημίων θα ενισχυθεί. Αν χάσει, όμως, τα ιδρύματα θα πρέπει να λειτουργούν υπό τη σκιά μιας πρωτόγνωρης κυβερνητικής παρέμβασης. Και αυτό θα επηρεάσει όχι μόνο τις ΗΠΑ, αλλά και την παγκόσμια ακαδημαϊκή κοινότητα, η οποία παρακολουθεί με αγωνία την εξέλιξη αυτής της ιστορικής αντιπαράθεσης.